Onlangs vertrouwde iemand me toe dat een physical coach in het 1ste klasse voetbal functioneel trainen een ‘hype’ noemde. Dit zette me aan tot het schrijven van dit kort artikeltje om aan te tonen dat het niet gaat om één of andere modetrend die komt en gaat maar over het trainen zoals het hoort, een vaste waarde naar de toekomst toe. Al is er nog een pak werk aan de winkel om duidelijkheid te scheppen in het concept en het benutten van de voordelen ervan. Het is duidelijk voor me dat nog niet alle principes van het functioneel trainen correct worden toegepast en dat bepaalde oefeningen snel als ‘functioneel’ worden omschreven terwijl de vlag de lading niet dekt. Ik verklaar hieronder waar het over gaat.
Trainen zoals het hoort? Hoe ben je daar zo zeker van? Wat is de basis van zulk een gedachtegang?
Trainen zoals het hoort kan heel breed gaan, want het uiteindelijke ‘doel’ is hier van belang. Als ‘hypertrofie of body building’ het doel is, dan zal de functionele training van deze atleet er gans anders uitzien dan het functionele trainen van pakweg een ‘golfer’.
De basis van het functionele trainen is de werking van het ‘levende’ lichaam, hoe bv. spieren in ons lichaam werken bij bepaalde aktiviteiten. We noemen dit de functionele anatomie : de werking van een hamstrings zal anders zijn in zit dan in stand, buikspieren reageren anders in ruglig dan in stand, de kuit zal bij het lopen het been mee strekken terwijl dit in onze klassieke anatomieboeken nochtans anders staat vermeld. Voor mij zijn de spieren al lang niet meer het belangrijkste en kijk ik meer en meer in functie van het zenuwstelsel ( of proprioceptie zoals je wil ), we mogen immers niet vergeten dat wij ( de mens ) spieren een naam hebben gegeven, maar dat ons lichaam een gans andere benadering verkiest dan wij. Het is aan ons om de werking van het lichaam beter te begrijpen, kennis van functionele anatomie is een 1ste stap in de goede richting !
niet functionele adductor-test
Functionele anatomie ?
Nog niet erg lang geleden gaf ik een opleiding aan een groep kinesitherapeuten, sommigen hadden veel ervaring, anderen zaten aan het eind van hun opleiding. Zonder iemand met de vinger te wijzen, toch was mijn verbazing groot dat men nog nooit had gehoord van ‘functionele anatomie’ maw. hoe bv spieren werken tijdens bewegingen. Hun oefentherapie werd dus nog steeds afgestemd op de klassieke anatomie die bestudeerd is op een lijk. Mijn vraag aan hun was : ‘Hoe kan je je patiënten en klanten de beste oefeningen geven als je de functionele anatomie niet beheerst?
Niemand wordt graag met zo’n feit geconfronteerd en als ik zelf een 5-tal jaar geleden niet een belangrijke stap naar het buitenland had gezet, had ik zelf geen meter verder gestaan in deze materie. Een belangrijke stap dus die moet gezet worden in ons onderwijssysteem, maar wie gaat dat voor zijn/haar rekening nemen?
Het ziet er dus naar uit dat onze studenten kiné, LO, en afgeleide opleidingen de komende jaren nog steeds buitenschoolse opleidingen zullen moeten volgen om meer te weten te komen over de werking van het menselijk lichaam. Erg jammer als je weet dat een meeste opleidingen 4 -5 jaar in beslag nemen, om dan tot de conclusie te moeten komen, dat je na het afronden van je studies … opnieuw moet studeren.
Anderzijds kan ik alleen maar hopen dat mensen die kiezen om in de gezondheidswereld aan de slag te gaan, ook de intentie hebben om constant te blijven bijscholen, gewoonweg omdat onze klanten patiënten alleen de allerbeste begeleiding verdienen. Tot daar mijn pleit tot een ( voor mij ) dringende update van onze opleidingen !
Als spieren in een bewegend lichaam anders werken dan toen ze werden bestudeerd op een dood lichaam, waar liggen dan de grote verschillen?
In de functionele anatomie hebben spieren soms een tegenovergestelde werking, zo zullen hamstrings in stand helpen bij het strekken van het been, en dit in tegenstelling tot wat de boeken zeggen ( plooien van het been ). Als je dan, om de één of andere reden, je hamstrings gezonder of sterker wil maken, zou het dan kunnen dat ‘het trainen op het plooien’ dan niet het beste idee is?
Miljoenen mensen gaan op de rug liggen om hun buik te trainen, door constant de romp naar de knieën te trekken maar is dat wat buikspieren doen tijdens dagdagelijkse activiteiten? Denk er maar eens aan waar buikspieren hun kracht halen bij een smash in het volleybal … of een opslag in tennis? Klopt, door in stand met je romp naar achter te gaan ( buikspieren op rek te brengen ). Kan het dus zijn dat het functioneler is om buikspieren in stand te trainen? Tenminste als je sterker wil worden in staande aktiviteiten. Ken je een aktiviteit of sport waar je je constant van ruglig moet oprichten? Die zijn zeldzaam maar ze zijn er, denk dus altijd in functie van je uiteindelijk doel.
Functionele buikspieroefening … voor ?
Functionele botten en gewrichten?
Toen ik dezelfde groep kinesitherapeuten vroeg om het stap- en looppatroon uit te leggen werd het maar stil, we zijn immers allemaal wel opgeleid om alle botjes in de voet te kennen, maar niet ( of veel minder ) in de bewegingen die al deze botjes en gewrichten maken tov. elkaar, hoe de enkel in relatie staat met de knie, hoe de knie in relatie staat met de heup, …
Elke beweging in ons lichaam vraagt een zekere timing, en onze prestaties worden beter ( en veiliger : blessurepreventie ) als deze timing juist zit. Zou het kunnen dat ‘niet-functionele oefeningen’ deze timing overhoop helpen? Of minstens ‘verwarren’? Ik kies er in elk geval voor om de bewegingen en oefeningen zo logisch mogelijk te maken voor het lichaam, en liefst zo snel mogelijk als het doel en het lichaam het toelaat. Hooggeschoolde mensen kiezen er soms voor om de volgende opbouw te volgen : niet-functioneel … minder functioneel … functioneel
Het eindpunt is functioneel, alleen kiezen ze voor een aantal tussenstappen, de vraag is of dat terecht is, de vraag is of het lichaam dat vraagt?
Hoe vaak vertellen gezondheidsprofessionals me niet dat hun klanten ‘de basis’ niet hebben en dat ze daarom ‘niet-functioneel’ starten. Zo lijkt er vandaag de dag iets mis met ons bekken, knieën, core, … althans dat is wat men ons wil laten geloven. Onze klanten, patiënten ja zelfs sporters zijn de laatste jaren blijkbaar epidemisch ‘onstabiel’ en hebben volgens veel collega’s nood aan stabilisatietraining. Ik heb dan een aantal vragen klaar zoals : hoe zie je dat? Wat zijn de testen ervoor? kloppen die testen ook? Wat doe je er dan aan? Op welke functionele principes baseer je je dan? En hoe doe je een hertest? Wanneer? Zie je verschillen voor en na?
trainen in ‘neutraal’?
Mij lijkt er helemaal niets mis met de zogenaamde stabiliteit maar wel met het gebrek aan beweeglijkheid. Mijn vraag aan 100 mensen : zijn we vandaag te soepel ( onstabiel ) of zijn we te stijf ( immobiel? )? Zorgen ‘statische plankjes’ ( op elleboog en voetensteun in voorlig op de grond en aantal sec houden ) ervoor dat je mobieler wordt … of meer een plankje 😉
Hoe gaat het aanspannen van je ‘core’ ( buik intrekken tijdens bepaalde oefeningen ) je helpen om beter te bewegen? Contradictorisch, niet? Tijd om alles wat kritischer te bekijken?
Als je, als gezondheidsprofessional, weet dat ons bekken bij elke stap in 3 vlakken beweegt, wanneer zou de ‘core’ dan in neutraal zijn? Ons lichaam is niet gemaakt om stil te houden, niet in stand, niet in zit, zelfs niet als je ligt. Er is dus geen enkel reden om je stil te houden bij je oefeningen. De enige keer dat je je volledig stil houdt, is als je je lichaam hebt geschonken aan de wetenschap … in het bestuderen van de klassieke anatomie 😉
Onthou dat bij elke beweging onze botten en gewrichten een bepaalde volgorde en manier van bewegen hebben in het uitvoeren van een taak ( grijpen, trappen, springen ) en dat we het lichaam helpen deze timing te respecteren, een goede reden om ‘functioneler’ te bewegen!
Act2prevent's Blog 